Een gezond binnenklimaat begint met goede ventilatie. Toch is het een onderwerp waar veel verwarring over bestaat. Wat is ventilatie precies? Waarom is het zo belangrijk? En welk systeem past het best bij uw woning? In deze blog leggen we alles stap voor stap uit.
1. Het verschil tussen ventileren en verluchten
Veel mensen denken dat een raam openzetten hetzelfde is als ventileren. Dat is een misvatting.
- Verluchten betekent tijdelijk frisse lucht binnenlaten via ramen of deuren. Het effect is kort en beperkt. Je hebt ook geen controle over de hoeveelheid lucht die je woning binnengaat of verlaat.
- Ventileren is een continu proces waarbij verse lucht wordt toegevoerd en vervuilde lucht automatisch wordt afgevoerd. Alleen met een goed ventilatiesysteem is gezonde luchtkwaliteit dag en nacht gegarandeerd.
2. Het belang van ventileren
Binnenlucht kan tot vijf keer meer vervuild zijn dan buitenlucht. Zonder ventilatie stapelen vocht, CO₂, kookdampen, stof en chemische stoffen zich op. Dit kan leiden tot:
- hoofdpijn en vermoeidheid,
- allergieën of luchtwegklachten,
- vocht- en schimmelproblemen.
Een degelijk ventilatiesysteem zorgt voor:
- constante aanvoer van frisse lucht,
- afvoer van vocht en vervuiling,
- energiezuinige woningverwarming dankzij gecontroleerde luchtstromen,
- meer comfort en gezondheid.
3. Soorten ventilatie: types A, B, C en D
In functie van hoe de ventilatie gebeurt, kan men op 4 manieren ventileren. Bij nieuwbouw en ingrijpende energetische renovaties mogen enkel systemen C en D gebruikt worden.
Ventilatiesysteem A
Bij systeem A gebeurt zowel de toevoer (van verse lucht) als afvoer van lucht volledig natuurlijk. Frisse lucht komt binnen via roosters in ramen, deuren of muren, en vervuilde lucht verlaat de woning via natuurlijke openingen zoals schouwen of roosters.
- Voordeel: goedkoop, geen ventilatoren of elektriciteitsverbruik.
- Nadeel: nauwelijks controle over de luchtstromen. De werking is afhankelijk van wind en temperatuurverschillen, waardoor de luchtkwaliteit vaak onvoldoende is. Dit systeem wordt in moderne woningen niet meer toegepast, maar komt nog voor in oudere huizen.
Ventilatiesysteem B
Bij systeem B wordt de toevoer van verse lucht mechanisch geregeld, maar de afvoer gebeurt natuurlijk via roosters.
- Voordeel: controle over de hoeveelheid lucht die binnenkomt.
- Nadeel: de afvoer blijft afhankelijk van wind en temperatuur, waardoor balans moeilijk te garanderen is. Dit systeem wordt in de praktijk zelden toegepast, omdat het weinig voordelen biedt ten opzichte van andere systemen.
Ventilatiesysteem C
Bij systeem C komt verse lucht natuurlijk binnen via raam- of muurroosters. De afvoer van vervuilde lucht gebeurt mechanisch via een ventilator die afzuigt in de keuken, badkamer, wasplaats en toilet.
- Voordeel: vrij eenvoudig en relatief goedkoop te installeren, zeker in bestaande woningen.
- Nadeel: je hebt minder controle over de hoeveelheid en kwaliteit van de inkomende lucht. In de winter kan koude lucht rechtstreeks binnenkomen en energieverlies veroorzaken.
Ventilatiesysteem D
Bij systeem D, ook wel balansventilatie genoemd, worden zowel de toevoer als afvoer van lucht volledig mechanisch geregeld. Via een warmtewisselaar wordt de warmte van de afgevoerde lucht hergebruikt om de binnenkomende lucht voor te verwarmen.
- Voordeel: constante toevoer van gefilterde, gezonde lucht en maximaal comfort. Dankzij de warmterecuperatie gaat er nauwelijks energie verloren. Bovendien wordt de binnenkomende lucht gefilterd, wat ideaal is voor mensen met allergieën of astma.
- Nadeel: hogere investeringskost en een grondigere installatie nodig. Regelmatig onderhoud (filters vervangen en kanalen reinigen) is cruciaal voor een optimale werking.
4. Balansventilatie en het verschil tussen C- en D-systemen
Bij een C-systeem gebeurt de luchttoevoer op een natuurlijke manier via raam- of muurroosters. De afvoer van vervuilde lucht gebeurt mechanisch in de “natte ruimtes” zoals keuken, badkamer en toilet. Om de luchtstroom doorheen de woning te laten circuleren, zijn spleten onder de binnendeuren nodig. Zo kan de verse lucht uit de droge ruimtes (slaapkamers en leefruimte) doorstromen naar de afvoerpunten in de natte ruimtes. Dit systeem is relatief eenvoudig en betaalbaar, maar het biedt geen echte balans: de hoeveelheid binnenkomende lucht hangt af van winddruk en buitentemperatuur. Daardoor is er minder controle over comfort en energieverbruik.
Bij een D-systeem spreken we wél van echte balansventilatie. Zowel de toevoer van verse lucht als de afvoer van vervuilde lucht worden volledig mechanisch geregeld. Dat betekent dat er steeds evenveel lucht wordt toegevoerd als afgevoerd. Bovendien passeert de luchtstroom langs een warmtewisselaar, waardoor de warmte uit de afgevoerde lucht grotendeels wordt gerecupereerd en gebruikt om de verse lucht voor te verwarmen. Zo geniet u het hele jaar door van een constante luchtkwaliteit, zonder koude tochtstromen en met een aanzienlijke energiebesparing.
